Tradicionalno, povodom 27. januara, kada Crkva slavi Svetog Savu, književna tribina „Riječ” Udruženja književnika Crne Gore, sa najvećim pjesničko-molitvenim počastima, organizovala je veče posvećeno rodonačelniku srpskog pjesništva, duhovnosti, državnosti i kulture pod nazivom „Uskliknimo s ljubavlju svetitelju Savi”, koje je održano u Duhovnom centru „Simeon Mirotočivi”, na Nemanjinoj obali.
– Sveti Sava Nemanjić, najznačajnija je ličnost nacionalne istorije, osnivač samostalne srpske crkve, prvi srpski arhiepiskop, osnivač carske lavre manastira Hilandar na Svetoj Gori Atoskoj, prosvjetitelj, osnivač škola i bolnica, diplomata, prvi pisac zakona, molitveni zastupnik, miritelj zavađene braće, „najneumorniji stvaralac karaktera svoga naroda” svojim neumornim trudoubljem odužio se svome otačastvu – kazala je u uvodnoj besjedi Milica Kralj, urednica tribine.
Ona je rekla da je svetitelj putovao od Hilandara do Rasa da miri zavađenu braću, od Studenice do Nikeje, da moli i dobije autokefalnost Srpske crkve, od Žiče do Jerusalima, preko Italije, Egipta, ušća Tigra i Eufrata, pa nazad preko Bugarske u Srbiju.
– Etimološko značenje imena Rastko je ,,onaj koji raznosi i pronosi slavu”, dok značenje imena Nemanja ,,onaj koji je odan Bogu”. Svoje kršteno ime i prezime, Rastko Nemanjić je nosio sve do zamonašenja 1192. kada je dobio ime Sava, ime aramejskog porijekla Saba, koje na aramejskom znači „deda, starac”. Slava Svetog Save proslavljala se još pod Turcima, skriveno u crkvama i manastirima, a zatim se proširila po cijelom narodu, da bi se početkom 18. vijeka proslava Savindana preobrazila u prosvetnu proslavu i postala nacionalna i školska svečanost. Najstarija verzija svetosavske himne ,,Uskliknimo s ljubavlju” poznata je 1817. godine. Prvi pisani trag o školskoj proslavi Svetog Save datira još iz 1734. godine i nalazi se u Austrijskoj narodnoj biblioteci u Beču. To je udžbenik za treći i četvrti razred srpskolatinske škole u Sremskim Karlovcima u kome se vidi da na Dan svetog Save nije bilo nastave – pojasnila je Kralj. Ona je kazala da su u Zemunu, koji je tada pripadao austrougarskoj administraciji, Srbi za zaštitnika svojih škola i domova počeli i zvanično da svetkuju Svetog Savu 1812. godine.
– U Srbiji je to svetkovanje uvedeno naredbom kneza Miloša 1823. Knez Mihailo Obrenović je Zakonom od 13. januara 1841. godine donio uredbu da Dan Svetog Save postao je obavezna školska slava. Zanimljivo je da se proslava Svetog Save održavala i u Hrvatskoj. „Politika” 28. januara 1945. godine pod naslovom u tri reda preko cijele strane javlja: ,,Prvi put u našoj istoriji Sveti Sava, narodni prosvetitelj, proslavljen u narodnom predstavništvu... Na čelu sa tvorcem Nove Jugosalvije maršalom Titom, ovoj istinski lijepoj svečanosti prisustvovali su pored gostiju iz inostranstva, predstavnici svih društvenih redova iz prestonice” – podsjetila je Kralj. Na čelnom zidu, na istoj svečanosti, između jugoslovenske i srpske zastave sa petokrakama, stajala je velika slika sa klasičnim motivom: kako Sveti Sava blagosilja srpsku djecu. Na desnom zidu bile su slike maršala Tita i premijera Čerčila, a na lijevom zidu maršala Staljina i predsjednika Ruzvelta, uokvirene državnim zastavama.
Književnik i književni kritičar Perivoje Popović osvrnuo se na pisanje o Svetom Savi.
– Ma šta napisao, pišem zahvaljujući Svetom Savi. Ma šta napisali, mi koji se smatramo njegovim potomcima, posvećeno je Svetom Savi. Plašim se da se opet Stefan i Vukan svađaju oko prestola, te da bi nam novi Sveti Sava bio nephodan – kazao je, između ostalog Popović. A.Ć.


Stihovi

Pjesme u slavu najvećeg srpskog svetitelja, sa kojim počinje i istorija srpske književnosti i istorija književnog jezika, govorili su pjesnici, članovi UKCG: Todor Živaljević Velički, hadži Radovan Radović, hadži Ljubisav Bjelić Morački, Vukić Garo Brajković, Slobodan Milić, Nikola Nenezić Čudesni, Budimir Dubak, Slobodan Bećo Došljak, Milan Rajović, Dušica Pajović, Milojka Banduka Jovović, Božo Vučić Božan, Slobodan Vučinić i Bećir Vuković.